I. Toplantı Yetersayısı
Genel kurul toplantısına başlanabilmesi için kooperatif üyesi ortakların en az ¼ nün asaleten ya da temsilen toplantı yerinde hazır bulunmaları şarttır (Koop. K. m. 45/2).
İlk toplantının devamı olan toplantılarda da aynı yetersayı sağlanmalıdır.
II. Karar Yetersayısı
Kooperatifler Kanunu, Kooperatif Genel Kurulunda alınacak kararların nitelikleri gereği farklı yetersayıları öngörmüştür. Bu yetersayıları doktrinde olağan ve nitelikli karar yetersayıları olarak anılmaktadır.
A. Olağan Karar Yetersayısı (Normal Karar Nisabı):
Genel kurulda kararlar, toplantıda asaleten ya da temsilen hazır bulunan ortak sayısının en az yarıdan bir fazlasının oyu ile alınır.
Karar yetersayısı toplantı yerinin girişine konulan ortaklar cetvelindeki imza sayısına göre belirlenir.
Ancak, yüksek mahkeme, hazirun cetvelinde imzası olan ortakları oy kullanma zorunluluğu bulunmadığından, yalnızca ortaklar cetvelindeki imzalara göre karar yetersayısını belirlemenin doğru olmayacağı, fiilen kullanılan oy sayısına göre karar yetersayısının belirlenmesi gerektiği görüşündedir135.
Kooperatifin olağan işlerine dair kararlar için olağan karar yetersayısı uygulanır.
Ancak, ana sözleşmede daha ağır karar yetersayısı belirlenebilir. Yüksek mahkeme tarafından, çekimser oylar, aleyhte oy (red oyu) olarak kabul edilmektedir136.
Bu işlere örnek olarak, kamu kuruluşlarından alınan kredi miktarının artırılması kararı, konut yapımı için gerekli aidatlar, şerefiye paylarının belirlenmesi gibi kooperatifin amaçlarının gerçekleşmesi yönünde alınması gerekli olağan kararlar gösterilebilir.
B. Nitelikli Karar Yetersayısı (Ağırlaştırılmış Karar Nisabı)
Kooperatif genel kurulunda bazı kararların alınabilmesi, yasada özel olarak öngörülen sayıda ortağın kabul yönünde oy kullanmasına bağlıdır. Bu kararlar nitelikli çoğunluk gerektiren kararlardır. Kooperatifler kanunu bu yönde özel hüküm içerdiğinden, Türk Ticaret Kanununun anonim şirketlere ilişkin hükümler burada geçerlilik kazanmaz.
Nitelikli karar yetersayısı gerektiren kararlar Kooperatifler Kanunu 51/2 ve 52. maddelerinde belirtilmiştir. Ancak, ana sözleşmede, alınacak başkaca kararlar için de nitelikli çoğunluk öngörülebilir. Örneğin ortağın çıkarılması kararı için yasada nitelikli çoğunluk aranmamış iken, kooperatif ana sözleşmesine konacak hükümle nitelikli çoğunluk şartı getirilebilir137.
Yasada belirtilen nitelikli çoğunluk gerektiren kararlar için ana sözleşmede daha ağır karar yetersayısı da getirilebilir. Örneğin, yasada en az 2/3 çoğunluk gerektiren kararlar için oy birliği şartı getirilebilir. Ancak yasa hükmü emredici nitelikte olduğundan138, ana sözleşmede, yasada belirtilen yetersayıdan daha az karar yetersayısı getirilemez.
Yasada, nitelikli çoğunluk gerektiren hallere ilişkin olarak, Koop. K. m. 52 hükmü hariç olmak üzere, nitelikli toplantı yetersayısı öngörülmemiştir.
Uygulamada, nitelikli karar yetersayısının, toplantı yetersayısı açısından da geçerli olduğu düşüncesine sıklıkla rastlanmaktadır.
Kooperatifler kanununda, 52. madde hükmü hariç olmak üzere, nitelikli toplantı yetersayısı öngörülmemiştir. Bu nedenle toplantı yetersayısı, kooperatif ortaklarının en az ¼ ünün katılımı ile sağlanmış olur.
Toplantı nisabı sağlandıktan sonra, toplantıyı terk eden ortak olursa ve buna rağmen toplantı yetersayısı sağlanıyor ise, karar yetersayısında, toplantının açıldığı andaki yetersayı değil, kararın alınmasında fiilen kullanılan oyların sayısı ve bu sayıya oranı dikkate alınır139. Örneğin 100 ortaklı bir kooperatifin genel kurul toplantısına 60 ortak katılmış ve toplantı anında 30 ortak toplantıyı terk etmiş ise, toplantı nisabı halen sağlanmış olduğundan, bir başka kooperatif ile birleşme kararı alınabilmesi için 40 değil, 20 ortağın oyu yeterli olacaktır.
Şimdi yasada belirtilen nitelikli çoğunluk gerektiren kararları inceleyelim:
1. Kooperatifin Dağılması Veya Diğer Bir Kooperatifle Birleşmesine İlişkin Kararlar
Bu kararların alınabilmesi için fiilen kullanılan oyların 2/3 ünün kabul yönünde olması gerekir (Koop. K. m. 51/2).
Kooperatifin bir şekilde sona erdirilmesi (dağılması, tasfiyesi gibi) veya bir başka kooperatifle birleşmesine karar verilebilmesi için 2/3 çoğunluğun kabul yönünde oy kullanması gerekmektedir. Kooperatifin sona erdirilmesine ilişkin her türlü karar bu kapsamda değerlendirilir.
Kooperatifin bir başka kooperatifle birleşmesi suretiyle sona erdirilmesi halinde, dağılan kooperatifin ortakları açısından şahsi sorumluluğun artırılması veya ek ödeme yükümü söz konusu olacak ise, bu takdirde, birleşme kararının 2/3 değil, bütün ortakların ¾ ünün kabul oyu ile alınması gerekir (Koop. K. m. 84/2-b.11).
2. Kooperatif Ana Sözleşmesinin Değiştirilmesi
Kooperatif ana sözleşmesinde yapılacak her türlü değişiklikte fiilen kullanılan oyların 2/3 çoğunluğunun kabul oyu olması aranacaktır. Ana sözleşmede yapılan değişikliğin ortağa herhangi bir ek yük getirip getirmemesinin önemi yoktur. Ana sözleşmenin herhangi bir kısmında değişiklik yapılmak istenmesi halinde nitelikli çoğunluk aranacaktır.
Nitelikli çoğunluk gerektiren hallere ilişkin yasa hükmü emredici niteliktedir. Bu nedenle, genel kurulda bu hükme aykırı olarak alınan kararlara karşı, toplantıya katılarak muhalefet şerhini tutanağa geçirme şartı aranmaksızın dava açılabilir140.
3. Ortakların Şahsi Sorumluluklarının Ağırlaştırılması Veya Ek Ödeme Yükümleri Getirilmesi Hakkında Alınacak Kararlar
Ortakların kooperatife karşı sorumluluğu taahhüt ettiği sermaye ile il sınırlıdır. Ortağın bu sorumluluğunun çeşitli nedenlerle artırılabilmesi için genel kurulda ¾ oy çoğunluğunun sağlanması gerekir. (Koop. K. m. 52/1)
Burada aranan çoğunluğa dair karar yetersayısı, toplantıya katılan ya da fiilen oy kullananlara göre değil, bütün ortakların sayısına göre tespit edilir.
Örneğin, 100 ortaklı bir kooperatifin genel kuruluna 50 üye katılmış olsun. Ortakların şahsi sorumluluklarının artırılmak isteniyorsa, bütün ortakların sayısı olan 100‟ün ¾‟ ü olan 75 oydan bir fazlası, yani 76 oy toplanması gerekmektedir. Toplantıya katılan ortak sayısına göre yapılacak hesaplama ile, 39 kabul oyu ile bu yönde karar alınması halinde bu karar mutlak butlanla geçersizdir141.
Ortakların şahsi sorumluluklarının artırılması halleri, Kooperatifler Kanunu m. 29, 30, 33 ve 34 de ayrı ayrı gösterilen hallerdir.
Buna göre,
a. Ana sözleşme, kooperatifin varlığı borçlarını karşılamaya yetmediği hallerde, ortaklarının da şahsen ve sınırsız olarak sorumlu tutulacaklarını hüküm altına alabilir. Bu takdirde alacaklılar kooperatifin iflası veya diğer sebeplerle dağılması halinde alacaklarını tamamen sağlayamazlarsa, kooperatifin borçlarından dolayı, kooperatif ortakları zincirleme ve bütün varlıklarıyla sorumlu olurlar. (Koop. K. m. 29)
b. Ana sözleşmeye, kooperatif borçları için her ortağın kendi payından fazla olarak şahsen ve belirli bir miktara kadar kooperatiften sonra sorumlu olacakları hususunda bir hüküm konabilir. Ortakların tek başına sorumlu olacakları miktar kooperatifteki paylarının tutarı ile orantılı olarak da gösterilebilir. (Koop. K. m. 30)
c. Ortakları şahsen sorumlu bulunan veya ek ödemelerle yükümlü olan bir kooperatifin iflası halinde, iflas idaresi sıra cetvelini düzenlemekle beraber ortaklardan her birinin payına düşen borcun ödenmesini kendilerinden ister.
Tahsil olunamayan meblağlar diğer ortaklar arasında bölüşülür. Aktif bakiyesi pay cetvellerinin kesin olarak tespiti üzerine geri verilir. Ortakların birbirlerine rücu hakları saklıdır. Ortakların geçici olarak tespit olunan borçlarıyla pay cetveli aleyhine İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre itiraz hakları vardır. (Koop. K. m. 33)
d. Ortakların sorumluluğu ve ek ödemeler yükümleri ile ilgili değiştirmeler ancak ana sözleşmenin tadili ile mümkündür. Sorumluluk ve ek ödeme yükümleri konulması veya bunların artırılması, bu husustaki kararın tescili ile kooperatifin bütün alacakları lehine hüküm ifade eder. Sorumluluğun azaltılması hakkındaki kararlar, tescilden evvel doğmuş borçları kapsamaz. (Koop. K. m. 34)
Bu hallere ilişkin olarak ortağın şahsi sorumluluğunun artırılması için tüm ortakların ¾ ünün kabul oyu gerekmektedir142.
Ek ödeme yükümü getirilmesi ise, bilançoda gelir gider farkı nedeniyle açıklık olmasından dolayı ortağa, kooperatife veya kooperatif alacaklılarına karşı, belirli bir miktarla sınırlı veya sınırsız olarak sorumluluk getirilmesidir.
Bu hal Kooperatifler Kanunu m. 31 de gösterilmiştir. Buna göre, Ana sözleşme, ortakları ek ödemelerle yükümlendirebilir. Ancak, ek ödemelerin yalnız bilanço açıklarını kapatmada kullanılması şarttır. Ek ödeme yükleme sınırsız olabileceği gibi belirli miktarlarla veya iş hacmi ile veya paylarla orantılı olarak sınırlandırılabilir.
Ancak, yapı kooperatiflerinde inşaatın tamamlanması için istenen taksitler veya ara ödemeler ek ödeme yükümü olarak değerlendirilemez. Bu nedenle, bu gibi kararların alınması için ¾ değil, normal karar yetersayısı aranır143.
KAYNAK: http://dspace.akdeniz.edu.tr/bitstream/handle/123456789/5219/T02484.pdf?sequence=1&isAllowed=y
